Ook binnen de Islamitische culturen wordt er omhelsd als teken van welkom heten, liefde tonen of feliciteren. Hoewel de profeet, vrede zij met hem, aanraadt om handen te schudden in plaats van omhelzen.

Zowel het handen schudden als omhelzen zijn binnen de Islam aan regels verbonden en zijn er grenzen opgesteld. Zo is een omhelzing tussen onbekende man, en vrouw niet toegestaan.

In sommige culturen is het gebruikelijk om met twee handen tegelijk handen te schudden, of tikt men met de hoofden tegen elkaar. Elkaar zoenen, de handen kussen, of als het gaat om kleine kinderen, het op schoot nemen. Dit zijn allemaal manieren om de liefde te tonen.

Als we het hebben over de figuurlijke omarming, is dat bijvoorbeeld het ontvangen van vrienden, familie en andere dierbaren. Het gaat hier om het open stellen van het hart, de wederzijdse liefde, respect en het tonen van waarde en dat is het belangrijkste.

Twee mensen kunnen elkaar omhelzen maar zolang er geen vertrouwen is, zolang ze van binnen elkaar haten, zolang ze elkaar niet respecteren, heeft de letterlijke omarming geen betekenis van waarde.

Ik heb een paar voorbeelden hieover tegeovergestelde die respect inhoudt: Profeet Mohammed, vrede zij met hem, ging een dag ineens rechtop staan toen hij een rouwstoet voorbij zag lopen. Een aantal omstanders verbaasden zich en zeiden dat het geen moslim, maar een joodse rouwstoet was. Hierop zei hij;  “Wat maakt het uit? Het feit dat het om een mens gaat, verdient respect.”

Het gaat hier ook om het respect voor de omgeving waarin men leeft.

Het creëren van een vredelievende en gerespecteerd milieu begint met een begroeting volgens de Islam. In de Koran staat:  “En wanneer jullie met een groet worden begroet, groeten dan terug met een betere groet, of geven deze althans terug. Voorzeker, Allah houdt rekening met alle dingen.” (Hoofdstuk Nisaa, vers 86)

De profeet zegt dat degene die als eerst groet, de betere is. Het uiten van een groet, is een begin voor een vredelievend sfeer.

De Koran neemt de vrede tussen mensen als basis en zegt: “En als zij tot vrede neigen, neigt u er dan ook toe en legt uw vertrouwen in Allah. Voorzeker Hij is Alhorend, Alwetend.” (Hoofstuk Anfaal, vers 8/61) 

Een ander vorm van omarmen is het tonen van een glimlach. De profeet, vrede zij met hem, zegt hierover: “Met jullie bezittingen kunnen jullie niet iedereen tevreden stellen. Probeer dit te doen door een glimlach, hartelijke woord en een goed normbesef.” (Haakiem)

Wat hiermee wordt bedoeld is dat tevredenheid niet te koop is, maar wel te verkrijgen is met een glimlach en hartelijke woorden. Het gebruik van lieftallige woorden tegen een gesprekspartner is een manier van tonen van waardering.

De Koran zegt hierover het volgende: “Er steekt in de beraadslagingen (der huichelaars) niets goeds; in tegenstelling tot diegenen die tot liefdadigheid of goedheid, of het stichten van vrede onder de mensen aansporen. En wie dit doet, wil hij Allah's welbehagen zoekt, hem zullen Wij een grote beloning schenken.” (Hoofdstuk Nisaa, vers 4/114)

We laten onze liefde aan onze ouders, onze kinderen en andere familie niet alleen zien door ze te omhelzen. Maar juist door ze lief te hebben, ze respect te tonen, helpen met hun behoeftes, vaak op te zoeken tonen we onze omarming. Dit geldt ook voor onze dierbaren, buren en vrienden.

“Zolang men zijn buren niet tevreden stelt, zal hij geen plek in de hemel krijgen” (Boekharie) zeg de profeet. Dit geeft weer aan hoe belangrijk het is om goede relatie te hebben met de buren.

Het zomaar omhelzen van mensen,  zoenen naar cultureel gebruik, schudden van handen zonder goede intenties is geen ware omarming. De ware omarming is het tonen van respect, waardering in de mens, acceptatie zoals men is en het erkennen van rechten. Weten dat ook andere mensen net zo veel rechten en waarde hebben als ons, op deze wereld.

Hiermee wordt niet alleen het besef bedoeld maar ook de daadwerkelijke toepassing ervan.

De profeet geeft het volgende advies over zedelijke principes: “Wie geloofd in God en op de wederopstanding zou heilzaam moeten spreken of zwijgen, wie gelooft in hiernamaals zou moeten trakteren of geven aan zijn buren, wie gelooft in het hiernamaals zou moeten delen met zijn gasten..” (Bukharie. Moslim)

Dit is de ware omarming. De ware omarming is niet misgunnen, beledigen, teisteren of onrecht aandoen. Afstand houden van zaken die onrust tussen de mensen zou veroorzaken en juist aandeel hebben in het creëren van een vredelievend klimaat, wederzijdse begrip en een bijdrage leveren aan een samenhorige maatschappij.

De mooiste omarming is niet het letterlijke omhelzing maar de samensmelting van de harten binnen de kaders van wederzijds respect en waardering.

Dank u wel

H. Ece

Interreligieuze maaltijd op 19 december 2013

Noorderkerk te Zaandam

Omarmen

19 december 2013

Kucaklaşlamayı iki şekilde anlayabiliriz: Birisi fiziki kucaklaşmak, ikincisi; mecazi kucaklaşmak.

Fiziki kucaklaşma iki veya daha fazla kişinin karşılaştıklarında birbirleine sarılmaları, kollarıyla birbirlerini kucaklamaları demektir. Bunun şekli kültürden kültüre değişebilir. Bu kucaklaşmanın arkasında da mecazi kucaklaşmadaki niyet olabilir.

İslama göre birisine uzakklatn geldiği zaman hoş geldin demek için, tebrik etmek için, karşılaşıldığı zaman, ya da sevgisini göstermek üzere selam verilir ve toka yapılır. Peygamber kucaklaşmadan daha daha çok tokalaşmayı tavsiye ederdi. Buna din dilinde ‘musafaha’ denilir. Musafaha’nın bir çok amacı vardır. Karşıdakini selamlama, değer verme, sevgi veya saygısını gözterme, güven bildirme, dostluğu açığa vurma gibi.

Hem tokalaşmada, hem fiziki kucaklamada dine göre bazı sınırlamalar var. 

Şöyleki: Kesin yasak olmamakla birlikte dinen yabancı sayılan (mahrem olmayan) kadın ve erkeklerin tokalaşması hoş görülmez. Yabancı kadın ve erkeklerin kucaklaşması ise kesinlikle haramdır. Ama mahremler birbirleriyle tokalaşırlar, kucaklaşabilirler.

Bazıları bir adet olarak iki el ile tokalaşırlar, bazıları tokalaşırken kafalarını birbirlerine değdirirler, ya da birbirlerini öperler, bazıları bazı pozisyonlarda büyüklerin veya ebevynlerin ellerini öperler. Bazıları küçüklere veya ahbaplarına sevgilerini onları kucaklayarak gösterirler.

Ancak İslamda erkeklerin, kadınların ve yabancıların birbirlerini öpmeleri caiz değildir. Yaşı büyük olanların mahremlerinin alnından, çocukların büyüklerin ellerinden öpmesine izin verilir. Ama mecbur değildir.

Mecazi kucaklaşma; akrabaları, dostları, arkadaşları, komşuları, günlük hayyat karşılaşılan kimseleri candan karşılama ve kabullenmedir. Mecazi kucaklaşma yüreğin kucaklaması, sevgi ve saygıyı ifade, karşıdakine değer verme vermedir. Asıl ömnemli olan da budur. İki kişinin kolları pozisyon icabı birbirine dolanabilir. Ama birbirlerine güvenmiyorlarsa, nefret ediyorlarsa, karşılaşmak bile istemiyorlarsa ellerinin toka yapması, bedenlerinin yaklaşması bir işe yaramaz.

Ama kişi başkasına –o başkası yabancı, tanımadığı biri olsa bile-, ona insan olarak değer veriyorsa, onu fiziken kollarıyla sarmasa bile, onu sevgisiyle, hoşgörüsüyle, onun haklarına gösterdiği saygıyla kucaklıyor demektir.

Muhammed (sav) bir cenazeyi görünce ayağa kalktı. Dediler ki o cenaze Medineli bir yahudiye ait. Şöyle cevap verdi: “Olsun, sonuçta insan değil mi?” Yani insan olması kendisine değer verilmesini gerektirir.

Biz buna barış içinde, karşılıklı saygı esasına dayalı birliktelik diyelim.

İslama göre bu barış ve saygı ortamı selamla başlar.  Kuran başta Peygamber olmak üzere muhataplarına şöyle diyor:  “En wanneer jullie met een groet worden begroet, groet dan terug met een betere groet, of geeft deze althans terug. Voorzeker, Allah houdt rekening met alle dingen.” (Nisaa 4/86)

Peygamber selam vermeye ilk başlayanın daha fazla ecir alacağını söylüyor.  Selam aynı zamanda barış ortamını sağlamak demektir. Kur’an insan ilişkilerinde barışı esas alıyor. İnananlara şöyle diyor:

“En als zij tot vrede neigen, neigt u er dan ook toe en legt uw vertrouwen in Allah. Voorzeker Hij is Alhorend, Alwetend.” (Anfaal 8/61) 

Yürekle kucaklaşmanın bir başka görüntüsü güler yüz göstermektir.

Peygamber diyor ki: “Mallarınızla herkesi memnun edemezsiniz. Güler yüz ve tatlı dil ile, güzel ahlakla memnun etmeye çalışınız!” (Hakim) Yani herkese para dağıtıp onların gönlünü alamazsınız ama güler yüzle ve güzel ahlakla insanların sizden memnun olmasını sağlayabilirsiniz.

Yürekten kucaklaşmanın bir diğer görüntüsü karşımızdakine tatlı ve güzel söz söylemektir. Çünkü muhataba güzel söz söylemek ona değer vermektir. Kur’an şöyle diyor:

“Er steekt in de beraadslagingen (der huichelaars) niets goeds; in tegenstelling tot diegenen die tot liefdadigheid of goedheid, of het stichten van vrede onder de mensen aansporen. En wie dit doet wijl hij Allah's welbehagen zoekt, hem zullen Wij een grote beloning schenken.” (Nisaa 4/114)

Peygamber  güzel söze ‘Kelime-i tayyibe’ diyor ve bunu sadaka olarak nitelendiriyor. (Müslim) Yani herkese para dağıtmak mümkün değil. Ama herkese güzel yüz göstermek mümkün.

Anne babayı, çocuklarımızı kucaklamak sadece onları kollarımızla sarmak demek değildir. Onları kucaklamak, onları sevmek, ilgi göstermek, ihtiyaçlarını gücümüz nisbetinde karşılamak, sık sık ziyaret etmek ve benzeri davranışlarıdr.

Akraba ile kucaklaşmak, illa da onu kolları arasına almak değildir. Onları sevmek, mümkünse ziyaret etmek, gerekiyorsa yardım etmek onları kucaklamaktır.

Komşuyu kucaklamak, selamlaşmak, eziyet ve rahatsız etmemek, gerekirse yardımlaşmaktır. Arakadaşları/dostları kucaklamak, onlara değer vermek, haberleşmek, ikram etmek, yardımlaşmak onları kucaklamaktır.

Peygamber diyor ki: "Komşusu kendisinden memnun olmayan cenneti kazanamaz.” (Buhari)

Başka insanları kucaklamak, pozisyon gereği kolları boynuna dolamak, şapur şupur öpmek değil, onlara insan olarak değer vermek, onları olduğu gibi kabul etmek, onların kişiliklerine, tercihlerine, inanaçlarına, haklarına saygı göstermek. Onları da bir insan olarak kabul etmek. Onların da bu dünyada en az bizim kadar yerleri ve hakları olduğunu bilmek. Bilmekle kalmamak, bu saygıyı pratik hayatta göstermek.

Peygamber genel bir ahlak ilkesi olarak müslümanlara şunu tavsiye ediyor: “Allah'a ve âhiret gününe imânı olan, ya hayırlı bir şey söylesin, ya sussun. Allah'a ve âhiret gününe imânı olan, komşusuna ikrâm  etsin. Allah'a ve âhiret gününe imânı olan, misafirine ikrâm etsin. "  (Buhâri. Müslim)

“Sizden biriniz kendisi için sevip uygun gördüğü şeyi, diğerleri için de sevip uygun görmezse gerçek inanmış olamaz.” (Buhari, Müslim, Tirmizi)

Gerçek kucaklaşma budur. Gerçek kucaklaşma kimseyi kıskanmamak, aşağı görmemek, kimseyle alay etmemek, kimsenin hakkına tecavüz  etmemektir. İnsanlar arasında anlaşmazlığa, kavgaya, nefrete yol açacak söylemlerden uzak durup; anlaşmaya, barışa, birlikte yaşamaya yardımcı olacak şeyler yapmaktır.

En güzel kucaklaşma bedenlerin fiziksel manada biraraya gelmesi değil, yüreklerin sevgi ve karşılıklı saygı ile kaynaşmalarıdır, biraraya gelmeleridir, birbirlerine değer vermeleridir.

Karı-kocalar sık sık kucaklaşırlar ama yürekleri kucaklaşmıyorsa, evlilik tatlı bir şekilde yürümez. Ama yürekleri candan kucaklaşanlar birbirlerini severler, değer verirler, birbirleri için fedakarlık yaparlar.

Demek ki asıl kucaklaşma, kollarla değil, yürekle olur.