el-Esmâu'l-Hüsnâ dersleri seminerinin bir bölümü olarak Allah (cc) sevgisi (Muhabbetullah) 

Hüseyin K. Ece

Selam Pazar Dersleri

Dortmund 21.01.2007

III-MUHABBETULLAH 

“Ger ejderhâst der reh/ Aşk-est çun zümurrûd/

Ez berk-ı in zümurrûd hîn def'-i ejderhâ kon!

(Yolu ejderha kesti ise, aşk zümrüt gibidir/

Zümrüdün ışıltısını ejderhânın gözüne yönelt!

Zümrüdün parıltısı ile ejderhayı def'et!)”

1-Allah Sevilendir:

el-Esmâu’l-Hüsnâ sevgi, korku, lütuf ve kahır açısından incelendiği zaman görülecektir ki çoğuna yakın kısmı sevgi ve lütufa işaret etmekte, sadce dört beş tanesi sevgi ve lütufla yorumlanmaya müsait değildir. Bunlar da zıdlarıyla kullanılarak denge sağlanmaya çalışılmıştır. Meselâ Kâbız, canlıların ruhunu alan manasına geldiği gibi, onların rızkını daraltan manasına da gelir. Ancak Kur’an’da ve hadislerde Bast kelimesiyle birlikte gelmiştir.

Zararlı şeylerin yanında  faydalı olanları da etkili hâle getiren ‘Dâr-Nâfi’ ile, alçaltan ve yükselten manasında ‘Muiz-Müzil’, ‘Râfi’-Hâfız’ da dengeyi ifade eder. Ayıplamak ve hoş karşılamamak manasındaki ‘nakm’ kökünden gelen Müntakim; kötülüğe mukabele ,eden, suçluya gereken cezayı veren demektir. Şüphesiz Allah’ın cezası Türkçedeki intikam manasında değil, dünyada ıslah ahirette ise karşılık anlamındadır. Bu ismin, Tevvâb, Afüvv ve Raûf isimleri arasında gelişi de dikkat çekicidir.

Kâhır ve Kahhar isimleri ise, Tükçedeki yok etmek, ezmek manasında değil, yenilmeyen, daima galip gelen demektir.

Diğer isimlerin hepsi de bünyesinde Allah sevgisini, Allah’ın lütuf ve bağışlarını, Allah’ın af ve merhametini anlatırlar. Sevginin kaynağı O olduğuna göre, O sevilir, sevilmeye layıktır.

Nitekim, Vedûd ismi bunu daha açık ifade eder. O hem sevendir, hem de ziyadesiyle sevilendir.

Allah’ın ‘Veli’ ismi O’nun yarattıklarına karşı olan sevgisini, kulları tarafından da sevilmeye layık olduğunu anlatır.

Muhabbet kelimesinin ‘habbe’ tohum ile aynı kökten gelmesi de onun tohum gibi üretilebilir, çoğaltılabilir, ürüne dönüştürülebilir olduğuna işarettir. Bu tohumdan sonsuz bitkiler, meyveler ve yeniden tohumlar üretilebilir. Tohumlara ve onların sonuçlarına sınır konulamaycağı gibi, sevgiye de sınır çizilemez.

2-Allah sevgisi nasıl anlaşılmalı:

Nef­sin, zât ve sıfatlarıyla mükemmel olan Allah'a meyletmesidir.

İnsan ruhunu yücelişi en Yüce Yaratıcı ile sevgi münasebeti kurmak yoluyla gerçekleşir.

Sevginin mey­dana gelmesinde ön şart, sevilen var­lığın tanınmasıdır. Allah'ın künhünü (nitelik ve niceliğini) akıl ile idrak mümkün değil ise de zâtının kendini vasıflandırdığı kadarıyla da olsa O'nu tanımak, O'na inanmayı ve sevmeyi gerektirir.

İslâm düşünürü İmam Ga­zalî, kişiyi Allah sevgisine götüren beş sebepten bahseder:

a-İnsan kendi varlığını, varlığının kemâlini ve devamını sever; yokluğu­nu, kemâlinin azlığını îse sevmez.

Bu durum insanı Al­lah'ı sevmeye götürür. Çünkü kendi­sini ve Rabb'ını bilen, varlığının de­vam ve kemâlinin kendinden değil, Allah'tan olduğunu bilir. İnsanı yok­tan var eden, yaşatan, kemâl sıfatla­rını yaratmakla kendisini olgunluğa ulaştıran ve olgunluğa ulaşma sebep­lerini yaratan, bu sebepleri kullanma­ya hidâyet eden Allah'tır. Yoksa in­sanın kendi başına ne varlığı, ne de de­vam ve kemâli olabilir.

Bir kimsenin O'nu sevmemesi, kendine ve Rabb'ına olan cehâletinden ileri gelir.

b-İnsan, malını koruyan, kendisiy­le tatlı konuşan, yardımda bulunan, düşmanlarına karşı savunan, kendisi­ne, ailesine, çoluk-çocuğuna iyilik ya­pan ve ihsanda bulunanı sever.

Onu sevmesi, Allah'ı sevmeyi gerektirir. Çünkü bütün bu iyilikleri kendisine yapan ve yaptıran Allah'tır. Bunlara ilâveten insana her çeşit nimetleri veren yine Allah'tır.

وَاِنْ تَعُدُّوا نِعْمَةَ اللّٰهِ لَا تُحْصُوهَاۜ اِنَّ اللّٰهَ لَغَفُورٌ رَح۪يمٌ ﴿18﴾

“Allah'ın verdiği nimetleri sayacak olsanız, bitiremez­siniz.” (Nahl 16/18)

Çok kere Al­lah'ın nimetleri bir insan kanalıyla di­ğerine intikal eder. Nimetin gerçek sa­hibi ise Allah'tır. Ayrıca iyilik eden adamı, iyilik olarak kullanılan malı yaratan, o maldaki tasarrufun kudret ve irâdesini o adama nasib eden, ki­şiyi nimet verene karşı sevdiren, O'nu da diğerine karşı meylettiren muhak­kak ki yine Allah'tır.

Demek ki; ki­şinin kendisine iyilik edeni sevmesi, o adamı iyiliğe muvaffak kılan Allah'ı sevmeyi gerektirir.

c-İnsan, yapılan iyilikten şahsî bir faydası olmazsa bile iyiliği yapanı se­ver, yapmayandan nefret eder.

Ken­disi ile ilgili olmazsa bile adaleti ve in­sanlara merhamet ve yumuşaklıkla muamele etmesiyle tanınan bir idare­ci sevgimizi kazanırken, bunun zıddı­na zulmü ve acımasızlığıyla tanınan bir idareci de nefretimizi kazanır. Bu, ihsanda bulunan kimseyi sırf ihsanı yüzünden sevmektir. Bu sevgi ihsan­dan bir fayda görmeyende görülür.

Bu üçüncü sebep de yalnız Allah'ı sevme­yi gerektirir. Zira o kendi fazlından önce bütün mahlukâtı yarattı. Onla­rın zarurî ihtiyaçları olan azalarını ta­mamladığı gibi, zarurî olmadığı hal­de ihtiyaç olduğu sanılan sebepleri ya­ratmakla onları nimet ve refaha ka­vuşturdu. Sonra ihtiyaçlarından faz­la olan bir takım süs ve ziynetlerle on­ları güzelleştirdi. İnsan hayatı için za­rurî olmayan gerek fizikî güzellikleri ve gerekse tabiatta olan dış güzellik­leri yaratan Allah, bu yönüyle de se­vilmeye en lâyık olandır.

d-Sevmenin dördüncü sebebi, bir fayda ummak için değil, yalnız güzel­liğinden ve kemâlinden ötürüdür.

Al­lah zât ve sıfatları itibariyle güzeldir. Çirkinlik bir noksanlıktır. Noksanlık ise Allah'a yakışmaz. Allah'ın her sı­fatı kemâl noktasındadır. Âlim, bil­gili, kudretli, cömert insan; şahsî men­faati olmasa bile diğer insanlar tara­fından sevilir. Kişileri sevdiren, onlar­daki bu güzel sıfatlardır.

Oysa sevgi sebebi olan bu sıfatlar, Allah'ın, aynı kemâl sıfatlarıyla mukayese dahi edi­lebilecek olgunlukta değildir. Bu sıfatları da insana bahşeden yine Allah'tır. Eksik güzelliklerle sevilmeye hak kazanan bir varlığa mukabil Al­lah'ın daha çok sevilmesi gerekir. Çünkü Allah daha âlim, daha kudret­li, daha cömerttir.

Şayet ilminden dolayı; bir âlimin, kudretinden dolayı; bir kadirin, ol­gunluğundan dolayı; bir kâmilin, ba­ğışlayıcı lığından dolayı; bir bağışlaya­nın, ihsanından dolayı; bir varlığın se­vilmesi gerekiyorsa; bütün bu sıfatlar en kâmil derecede Allah'ta vardır.

Dolayısıyla bu yönü itibariyle de en çok sevilmeye lâyık olan yine Allah'­tır.

e-İki kişi arasındaki münâsebet ve benzerlik, sevginin sebebidir.

Aynı cinsler birbirleriyle münasebet kurar­lar. Bu münasebet zamanla sevgiye dönüşür. Her ne kadar cins şekil ve sûret söz konusu değilse de, kul ile Al­lah arasında gizli bir münâsebet var­dır.

İnsanın, Allah'ın güzel vasıflarıy­la vasıflanması emredilir. "Allah'ın ahlâkı ileahlâklanın. "gibi. Bu ahlâk da ilim, iyilik, ihsan, lütuf, hayırda bulunmak, insanlara merhametli olmak ve benzeri dînî faziletlerdir.

Allah ile kul arasında, anlaşılması güç olan özel münasebetler de vardır. "Onu yapıp ruhumdan üflediğimde..." (el-Hicr, 15/29). Bu üstün münasebetten dolayı melekler bile insana secde etmekle em-rolunmuşlardır. Yine insan özel mü­nasebet neticesi Allah'ın yeryüzündeki halifesi (el-Bakara, 2/30) olarak ya­ratılmıştır.

Bu tür münasebetler de in­sanın Allah'ı sevmesini gerektiren se­beplerdir. (ŞİA Allah mad.)

f-Hiç kimsenin sevgisi Allah sevgisinden daha ileri olamaz:

قُلْ اِنْ كَانَ اٰبَٓاؤُ۬كُمْ وَاَبْنَٓاؤُ۬كُمْ وَاِخْوَانُكُمْ وَاَزْوَاجُكُمْ وَعَش۪يرَتُكُمْ وَاَمْوَالٌۨ اقْتَرَفْتُمُوهَا وَتِجَارَةٌ تَخْشَوْنَ كَسَادَهَا وَمَسَاكِنُ تَرْضَوْنَهَٓا اَحَبَّ اِلَيْكُمْ مِنَ اللّٰهِ وَرَسُولِه۪ وَجِهَادٍ ف۪ي سَب۪يلِه۪ فَتَرَبَّصُوا حَتّٰى يَأْتِيَ اللّٰهُ بِاَمْرِه۪ۜ وَاللّٰهُ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْفَاسِق۪ينَ۟ ﴿24﴾

“De ki: Eğer babalarınız, oğullarınız, kardeşleriniz, eşleriniz, hısım-rabanız, kazandığınız malların ke-ia düşmesinden korktuğunuz tica­riniz), hoşlandığınız meskenler, size Allah'tan, Rasûlünden ve O'nun folunda cihad etmekten (yoğun çaba göstermekten) daha sevgili o halde Allah emrini getirinceye kadar gözetleyin (başınıza gelecekle­ri göreceksiniz).” (Tevbe 9/24)

Allah'ı sevmek, zamanla O'nun tara­fından sevilme nimetini kazandırır. Allah'ın sevdiği kullar ise âhiretin kor­ku ve üzüntüsünden kurtulmuş olur­lar.

اَلَٓا اِنَّ اَوْلِيَٓاءَ اللّٰهِ لَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَۚ ﴿62﴾

“İyi bil ki Allah'ın velîlerine (sev­diklerine) korku yoktur ve onlar üzül­meyeceklerdir. " (Yûnus 10/62)

2a-Allah’ı sevmek samimiyettir.

Şehâdet hem bir sözleşmedir hem bir iddiadır. Ya da söz vermedir. Kişi bununla Rabbini tanıyacağına, O´nda gelenleri kabul edecegine dair bir anlaşma imzalar ve gereğini yapmaya söz verir. İşte Allah sevgisi şehâdetle verilen sözdeki samimiyettir.

İman; sadece marifet ile olmaz, sevgi de gerekir. Sevgi; imanı olgun-laştırır. Allah'ı ve Rasûlullah'ı her şeyden daha çok sevmek, mü'minin imanının kemalini gösterir. "Nefsim hariç,seni her şeyden daha çok sevi­yorum, Ya Rasûlallah." diyen Hz. Ömer'e, Peygamberimiz (s.a.s.): "Be­ni nefsinden de çok sevmedikçe kâmil mü'min olamazsın, ey Ömer" demiş­ti. Hz. Ömer de "Seni nefsimden de çok seviyorum Ey Allah'ın Rasûlü." deyince Peygamber Efendimiz "Şimdi oldu ey Ömer!" buyurmuştu.

Peygamber'i sevmek, insanlığının ötesinde, Allah'­ın elçisi olduğu içindir, yani Allah sev­diği içindir.

Yine cihada çıkacak olan İslâm askerlerine maddî yardımda bu­lunmak üzere herşeyini bağışlayan Hz. Ebu Bekir'e Peygamberimiz: "Geride ailene ne bıraktın?" diye so­runca, "Allah ve Rasûlü'nün sevgisi­ni bıraktım, ey Allah'ın Rasûlü" di­yerek imanın sevgi ile doruk noktaya çıktığının numûnesini vermiştir.

Hz. Peygamber'de (s.a.s.): "Allah'ım, se­ni sevmeyi ve seni seveni sevmeyi ve senin sevgine beni yaklaştıracak şeyi sevmeyi bana nasip et ve senin sevgi­ni (sıcak ve hararetli günde) soğuk su­yu sevmekten bana daha sevimli kıl." diye dua etmiştir.

2b-Allah’ı sevmek O´nun ahlakıyla ahlâklanmaktır.

Gazzali ve Razi gibi alimlerin hadis zannettigi hikmetli bir sözde şöyle deniliyor: “Allah’ın ahlâkıyla ahlâklanınız.”

Vahyin ruhunu yansıtan güzel bir söz. el-Esmâul Hüsna’nın müslümanın hayatında eyleme dönüşmesini bu söz güzel bir biçimde ifade ediyor. Zira Esmâu’l-Hüsnâ güzelliğin ve ahlâkın kaynağıdır.

Kul, sevgisiyle Allah'a itaat eder, farz ibâ­detlerin dışında nafile ibâdetlerle de Allah'a manevî yakınlık kazanmaya çalışır. Nihayet ilâhî lütuf ile Allah'­ın sevgisine layık olur. Allah bir ku­lunu sevdi mi onun gören gözü, işiten kulağı, tutan eli ve yürüyen ayağı olur. Yani kul, Allah'ın görmesini istediği şeyi görür, işitmesini istediği şeyi işi­tir, tutmasını istediği şeyi tutar...

Da­ha açık ifadeyle Allah sevdiği kuluna daima razı olduğu işleri yapmayı na­sip eder.

2c-Allah’ı sevmek haddini bilmektir,

Allah’ın ahlâkıyla ahlâklanmak insanın Allah’ı tanıması ve anlamasıdır. İnsan Allah’ı bilirse, kendini bilir. Kendi küçüklüğünü bilirse, ancak o zaman Allah’ın büyüklüğünü bilir.

Bu da bir anlamda haddini bilmektir.

2d-Allah’ı sevmek O´na teslim olmaktır.

Bütün bunların dışında kul Allah'ı, O'ndan gelecek bir nimet kar­şılığı değil; yalnızca Allah olduğu için sevmelidir. O'nu sevmenin ilk alâmeti O'na inanmak ve kayıtsız şartsız emir­lerine itaat etmektir.

قُلْ اِنْ كُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللّٰهَ فَاتَّبِعُون۪ي يُحْبِبْكُمُ اللّٰهُ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْۜ وَاللّٰهُ غَفُورٌ رَح۪يمٌ ﴿31﴾

"De ki: Eğer siz Allah 'ı seviyorsanız hemen bana (Hz. Muhammed'e) uyun ki Allah da siz­leri sevsin... " (Âli İmran 3/31)

Bu âyet Allah'ı sevmenin ve Allah tara­fından sevilmenin şartı olarak Hz. Peygamber'e mutlak itaati öngörü­yor. Hz. Muhammed'e itaat, esasta O'nu elçi olarak gönderen Allah'a ita­attir. O'na isyan ise Allah'a isyandır. İsyan ile sevgi bir arada bulunamaz.

3-Allah’ı kimler sever?

a-Mü’minler Allah’ı severler

وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَتَّخِذُ مِنْ دُونِ اللّٰهِ اَنْدَادًا يُحِبُّونَهُمْ كَحُبِّ اللّٰهِۜ وَالَّذ۪ينَ اٰمَنُٓوا اَشَدُّ حُبًّا لِلّٰهِۜ وَلَوْ يَرَى الَّذ۪ينَ ظَلَمُٓوا اِذْ يَرَوْنَ الْعَذَابَۙ اَنَّ الْقُوَّةَ لِلّٰهِ جَم۪يعًاۙ وَاَنَّ اللّٰهَ شَد۪يدُ الْعَذَابِ ﴿165﴾

“İnsanlardan kimi de Allah'tan başka şeyleri O'na eş tutuyorlar da onları, Allah'ı sever gibi seviyorlar. Oysa iman edenlerin Allah sevgisi daha kuvvetlidir. O zulmedenler, azabı görecekleri zaman bütün kuvvetin Allah'a ait olduğunu ve Allah'ın azabının gerçekten çok şiddetli bulunduğunu keşke anlasalardı.” (Bekara 2/165)

وَاِذَا سَاَلَكَ عِبَاد۪ي عَنّ۪ي فَاِنّ۪ي قَر۪يبٌۜ اُج۪يبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ اِذَا دَعَانِۙ فَلْيَسْتَج۪يبُوا ل۪ي وَلْيُؤْمِنُوا ب۪ي لَعَلَّهُمْ يَرْشُدُونَ ﴿186﴾

“Şayet kullarım, sana benden sordularsa, gerçekten ben çok yakınımdır. Bana dua edince, duacının duasını kabul ederim. O halde onlar da benim davetime koşsunlar ve bana hakkıyla iman etsinler ki, doğru yola gidebilsinler.” (Bekara 2/186)

b-Allah’tan razı olanlar severler

قَالَ اللّٰهُ هٰذَا يَوْمُ يَنْفَعُ الصَّادِق۪ينَ صِدْقُهُمْۜ لَهُمْ جَنَّاتٌ تَجْر۪ي مِنْ تَحْتِهَا الْاَنْهَارُ خَالِد۪ينَ ف۪يهَٓا اَبَدًاۜ رَضِيَ اللّٰهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُۜ ذٰلِكَ الْفَوْزُ الْعَظ۪يمُ ﴿119﴾

“Allah buyurdu ki: "Bu, sadıklara doğruluklarının fayda sağladığı gündür. Onlar için altlarından ırmaklar akan, içinde ebedî kalacakları cennetler vardır". Allah onlardan razı olmuş, onlar da O'ndan razı olmuşlardır. İşte büyük kurtuluş budur.” (Mâide 5/119)

جَزَٓاؤُ۬هُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ جَنَّاتُ عَدْنٍ تَجْر۪ي مِنْ تَحْتِهَا الْاَنْهَارُ خَالِد۪ينَ ف۪يهَٓا اَبَدًاۜ رَضِيَ اللّٰهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُۜ ذٰلِكَ لِمَنْ خَشِيَ رَبَّهُ ﴿8﴾

“Rableri katında onların mükâfatı, altlarından ırmaklar akan Adn cennetleridir. Orada ebedî olarak kalacaklardır. Allah onlardan razı olmuş, onlar da O'ndan razı olmuşlardır. İşte bu mükâfat, Rabbine saygı gösterene mahsustur.” (Beyyine 98/8)

c-Evliyâullah Allah’ı sever:

“Bilesiniz ki, Allah'ın dostlarına korku yoktur; onlar üzülmeyecekler de.

Onlar, iman edip de takvâya ermiş olanlardır.

Dünya hayatında da ahirette de onlara müjde vardır. Allah'ın sözlerinde asla değişme yoktur. İşte bu, büyük kurtuluşun kendisidir.” (Yûnus 10/62-64)

4-Sevginin somut sonuçları:

a-Yârdan gelen başüstüne

O diyorsa doğrudur diyebilmek. Ondan geliyorsa hoş sefa geldi.

Kahrın da hoş lütfun da hoş demek, muhabbetullahın yürekteki tezahürüdür. Gerçekten sevenler, sevgiliden gelene itiraz etmezler. Zira onun kendisi yanlış bir şey düşüneceğine ihtimal vermezler. Ya da ondan gelene itiraz etmenin, hem sevgiye yakışmayacağını, hem de sevgiyi törpüleyeceğini bilirler.

b-Sevgi itibarı ve değer vermeyi gerektirir

Bunun için ma’rifet gerekir. Ma’rifet ehli âlemlerin Rabbini hakkıyla takdir ettikleri için O’nu hakkıyla severler, O’na itibar ederler, O’na ait olana gereğince değer verirler. Büyük bir alimi talebesi de bilir, komşusu da bilir. Ama talebesinin tanımasıyla, komşusunun tanıması bir değildir. Dolaysıyla talebesinin takdir etmesiyle, komşusunun takdir etmesi aynı değildir.

c-Sevginin eseri

وَاِذَا سَمِعُوا مَٓا اُنْزِلَ اِلَى الرَّسُولِ تَرٰٓى اَعْيُنَهُمْ تَف۪يضُ مِنَ الدَّمْعِ مِمَّا عَرَفُوا مِنَ الْحَقِّۚ يَقُولُونَ رَبَّنَٓا اٰمَنَّا فَاكْتُبْنَا مَعَ الشَّاهِد۪ينَ ﴿83﴾ وَمَا لَنَا لَا نُؤْمِنُ بِاللّٰهِ وَمَا جَٓاءَنَا مِنَ الْحَقِّۙ وَنَطْمَعُ اَنْ يُدْخِلَنَا رَبُّنَا مَعَ الْقَوْمِ الصَّالِح۪ينَ ﴿84﴾

“Peygamber'e indirilen (Kur'ân)i dinledikleri zaman, onun hak olduğunu öğrendiklerinden dolayı gözlerinin yaşla dolup taştığını görürsün. Onlar: " Ey Rabb'imiz iman ettik, bizi de şâhitlerden yaz" derler.

"Hem biz Rabb'imizin bizi iyi kişilerle birlikte (cennete) sokmasını arzulayıp dururken, neden Allah'a ve hak olarak bize gelen şeylere inanmayalım!". (Mâide 5/83-84)

اِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذ۪ينَ اِذَا ذُكِرَ اللّٰهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَاِذَا تُلِيَتْ عَلَيْهِمْ اٰيَاتُهُ زَادَتْهُمْ ا۪يمَانًا وَعَلٰى رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَۚ ﴿2﴾ اَلَّذ۪ينَ يُق۪يمُونَ الصَّلٰوةَ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنْفِقُونَۜ ﴿3﴾ اُو۬لٰٓئِكَ هُمُ الْمُؤْمِنُونَ حَقًّاۜ لَهُمْ دَرَجَاتٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَمَغْفِرَةٌ وَرِزْقٌ كَر۪يمٌۚ ﴿4﴾

“Gerçek müminler ancak o müminlerdir ki, Allah anıldığı zaman yürekleri ürperir, âyetleri okunduğu zaman imanlarını arttırır. Ve bunlar yalnızca Rablerine tevekkül ederler.

Onlar ki, namazı gereği gibi kılarlar ve kendilerine rızık olarak verdiğimiz şeylerden Allah yoluna harcarlar.

İşte gerçekten mümin olanlar onlardır. Onlara Rablerinin katında dereceler vardır, bağışlanma ve değerli rızık vardır.” (Enfal 8/2-4)

d-Sevenler takva sahibi olurlar:

Vikaye, sakınma korunma anlamına gelir. Takva’nın Allah’a nisbet edilmesi hiç bir zaman bizzat korkunç ve tehlikeli bir şeydebn korkmak anlamına gelmez. Öyler olsaydı, takva sahiplerinin O’na yakın değil uzak olmaları gerekirdi. O halde takva, Allah sevgisine engel olacak şeylerden nefsi korumaktan ibarettir.  Takva, Allah ile kul arasında sevgi ve dostluğun )muhabbet ve velayetin) oluşması ve devam etmesi esasına bağlıdır. Allah kendisinin müttakilerin dostu olduğunu söylüyor: (Câsiye 45/19. Enfal, 8/34)

İman ve takva sahibi Allah dostlarına da işaret ediliyor.

Takva, Allah ceza verecek diye korkmak değil, Allah sevmiyecek diye korkmaktır.

e-Şahit olan sevmeye başlar

Mahlukât sahip olmak için değil şahit olmak için yaratılmıştır. Aynelyakîn şahit olan sevmeye başlar. Zira idrak ettiği Hak (Gerçek) sevilmeye layıktır.

Şehid, gerçekten sevdiği için canını verir.

Kurban, sevginin isbatıdır. İbrahim, sevgisinin sonucu İsmail’i kurban etmeye hazırdı.

İnfak sevginin göstergesidir. 

لَنْ تَنَالُوا الْبِرَّ حَتّٰى تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَۜ وَمَا تُنْفِقُوا مِنْ شَيْءٍ فَاِنَّ اللّٰهَ بِه۪ عَل۪يمٌ ﴿92﴾

“Sevdiğiniz şeylerden (Allah yolunda) harcamadıkça, gerçek iyiliğe asla erişemezsiniz. Her ne harcarsanız Allah onu hakkıyla bilir.” (Âli İmran 3/92)

5-Bir bedende iki yürek olmaz

-Yürek sahibine aittir

“Allah bir adam için içinde iki kalb yapmamıştır…” (Ahzab 33/4)

Yürek beytullah ise, onun sahibi de onu var edendir, sevginin matlaı yapandır, sevmeyi öğretendir. O nasıl bir et parçasıdır ki, insan tekinin merkezi, imanın ve inkârın, sevginin ve nefretin, müjdenin ve korkunun, umudun ve umutsuzluğun, gülmenin ve ağlamanın, sevinmenin ve üzülmenin, zaferin ve yenilginin yeri olmaktadır. Onu böyle yapan asıl sahiptir. Öyleyse mutlak sevgi de O’na ait olmalıdır.

Enes ibnu Malik’in rivâyetine göre Peygamber şu duayı yapardı: Yâ mukallibe’l- qulûb, sebbît kalbî âla dinike. Ey kalplerı çekip çeviren Allahım Kalbimi dinin üzerine sabit kıl.” (Tirmizî, Kader 7 no: 2141. İbnu Mace, Dua/2 no: 3834)

-Sevgi bölünürse, tükenir

6-Sevgiye hazırlık;

a-Kalbi temizlemek

“Pâk eyle gönül sarayını

Yâr gelecek kondurmaya”

Bu ancak gönülden ‘lâ’ demekle mümkündür. Fitratta bir ilâha teslimiyet vardır. el-İlâh’a teslim olmayanlar, ‘âlihe’ye yöneliler. İnsanın içi boşluk kabul etmez.

Hakkıyla “lâ” diyemeyenler, kalpte kir bırakırlar.. Böylesine kirli kalpte gerçek muhabbetullah yeşermez.

b-Kalbi hazır hale getirmek,

Kalp “illallah” dedikten sonra, muhabbetullaha hazırlanır.

c-Kalbin gıdası

İnsan farklı şeyleri sever ve onlara yönelir. Kimisini tadar, kimisini kullanır, kimisiyle birlikte olmaktan haz alır. En fazla neyi seviyorsa, en fazla ona kavuşmaya gayret eder. Sevdiklerine kavuştukca sevinir, kalbi inşirah bulur, doyduğunu hisseder. Ama hiç bir zaman doymaz.

Muhabbetullah kalbin gıdasıdır. Dikkat edin kalpler ancak Allah’ın zikriyle itminan bulur âyeti buna işaret ediyor olsa gerek. (Ra'd 13/28)

7-Sevgi mizandır

a-Allah için sevmek

Allah'ı sevmek, diğer varlıkları sevme­meyi gerektirmez. Ancak yaratılanı yaratan gibi, yaratanı da yaratılan gibi sevmek küfürdür. Hristiyanlar Hz. İsa’yı Allah gibi sevdiklerinden, küfre girmişlerdir.

"İnsanlardan kimi, Allah'tan başka eşler tutarlar, Allah'ı gibi onları severler. İnananlar ise çok Allah'ı severler. " (Bekara 2/165)

Abbâs İbnu Abdilmuttalib (radıyallahu anh) anlatıyor: Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)'in şöyle söylediğini işittim: "İmanın tadını, Rabb olarak Allah'ı, din olarak İslâm'ı, peygamber olarak Muhammed'i seçip râzı olanlar duyar." (Müslim, İman 56, (34); Tirmizî, İmân 10, (2625).

Hz. Enes, Resûlullah'ın şöyle buyurduğunu anlatıyor: "Üç haslet vardır. Bunlar kimde varsa imanın tadını duyar: Allah ve Resûlünü bu ikisi dışında kalan herşeyden ve herkesten daha çok sevmek, bir kulu sırf Allah rızası için sevmek, Allah, imansızlıktan kurtarıp İslâm'ı nasib ettikten sonra tekrar küfre, inançsızlığa düşmekten, ateşe atılmaktan korktuğu gibi korkmak." (Buhârî, İman 9, 14, İkrâh 1; Müslim, İman 67, (43); Tirmizî, İman 10, (2626); Nesâî, İman 3, (8, 96); İbnu Mâce, Fiten 23, (4033).)

b-Allah için sevmemek

لَا تَجِدُ قَوْمًا يُؤْمِنُونَ بِاللّٰهِ وَالْيَوْمِ الْاٰخِرِ يُوَٓادُّونَ مَنْ حَٓادَّ اللّٰهَ وَرَسُولَهُ وَلَوْ كَانُٓوا اٰبَٓاءَهُمْ اَوْ اَبْنَٓاءَهُمْ اَوْ اِخْوَانَهُمْ اَوْ عَش۪يرَتَهُمْۜ اُو۬لٰٓئِكَ كَتَبَ ف۪ي قُلُوبِهِمُ الْا۪يمَانَ وَاَيَّدَهُمْ بِرُوحٍ مِنْهُۜ وَيُدْخِلُهُمْ جَنَّاتٍ تَجْر۪ي مِنْ تَحْتِهَا الْاَنْهَارُ خَالِد۪ينَ ف۪يهَاۜ رَضِيَ اللّٰهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُۜ اُو۬لٰٓئِكَ حِزْبُ اللّٰهِۜ اَلَٓا اِنَّ حِزْبَ اللّٰهِ هُمُ الْمُفْلِحُونَ ﴿22﴾

“Allah'a ve âhiret gününe inanan bir milletin, babaları, oğulları, kardeşleri, yahut akrabaları da olsa Allah'a ve Resulüne düşman olanlarla dostluk ettiğini görmezsiniz. Onlar o kimselerdir ki Allah kalblerine iman yazmış ve onları kendinden bir ruh ile desteklemiştir. Onları, altlarından ırmaklar akan cennetlere sokacak, orada ebedî kalacaklardır. Allah onlardan razı olmuş, onlar da O'ndan razı olmuşlardır. İşte onlar Allah'ın hizbi (dininin yardımcıları)dir. İyi bil ki, kurtuluşa ulaşacak olanlar, Allah'ın hizbidir.” (Mücadile 58/22. Ayrıca bkz: Tevbe 9/24)

Ebu Ümâme (radıyallahu anh), Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)'in şöyle dediğini rivayet ediyor: "Kim Allah için sever, Allah için buğzeder, Allah için verir, Allah için vermezse imanını kemâle erdirmiştir". (Ebu Dâvud, Sünnet 16, (4681).)

c-Allah sevgisi aynadır

Bu aynada mü’min, Allah’a nisbetle nerede durduğunu, ihlasını, boyunun ölçüsünü görür. Aynanın parlaklığı kişinin kulluktaki durumuyla orantılıdır. Sevgisi güçlü olanların bu aynası parlaktır ve güzel şeyler gösterir.

d-Allah sevgisi her sevgi için ölçüdür:

Neyi ne kadar sevmemiz gerektigini Allah sevgisi belirler. Diger sevgiler, allah sevgisine nisbetle deger kazanır. Anne babamızı Allah emrettiği için severiz. Anne babamıza Allah bizi seveceği için iyilik ederiz.

Çocuğumuz Allah emaneti, hibesi, sürur kaynağı olduğu için severiz. Ona karşı görevlerimizi Allah belirlerdiği icin severiz.

Başka şeyleri, başka insanları Allah sevgisine göre severiz. Allah’ın sevmediği, bize sevmeyin dediğini sevmek, muhabbetullaha tersdir.

Allah sevgisinin, diğer mahlûkâtı sevmeye engel olmadığını söylemiştik. Ana, baba, eş, evlâd, dünya ve dün­ya nimetleri de sevilir. Ancak bu sev­gi, Allah sevgisinden daha üstün ol­mamalıdır. Sevgi, insanı sevdiğine bağlar. Ondan ayrılmak ise en büyük ızdırap kaynağıdır. Aşırı derecede dünyayı seven ve ona bağlanan insan, bir gün ondan ayrılacağını düşündük­çe kahrolur. Allah'a ve âhirete inan­mayan ve hayat olarak sadece dünya hayatını kabul eden kâfir için, ölüm en büyük felakettir. Ölümü inkâr, Al­lah'ı ve âhireti inkâr kadar kolay de­ğildir. Kâfir için sevdiklerinden ayrıl­ma ve ızdırap kaynağı olan ölüm,, mü'min için sevdiğine kavuşma anı­dır.

8-Yamuk sevgi yamuk tavra sebep olur

a-Kişi neyi aşırı seviyorsa onun kölesi olur

Kişi neyi aşırı seviyorsa, onun emrine girer, adeta kul-köle olur. Sevgi hürmeti doğurur, tutku ise köleliğe götürür. Birine köle olmak sevginin değil, kendini değersizleştirmenin sonucudur.

Halbuki gerçek sevgide istenen, kendi benliği inkâr, yok etme, fenâya sürüklemek değil, durduğu yeri ve sevginin adresini bilmektir.

b-Yanlış yapanlar yanlışı sevenlerdir

İnsanların yanlışların kaynağı yanlış sevgilerindendir. Sevdalanadıkları nesneler, kişiler, hedefler onları yanlışa götürmektedir.

Ama Hakkı sevenler, bu sevgiyi eksen alırlar, Ona layık olanı sever, o sevgiyi yitirmemeye çalışırlar.

9-Üç Şey Allah’a mahsustur

İnsan bazı şeyleri sevebilir. Bazı şeylerden korkabilir. Birlerinden, bir yerlerden bir şey umabilir. Ama insan aynı anda sevgi,

korku

ve ümit duygularını yalnızca Allah’a karşı beslemelidir.

Bu üç duyguyu aynı anda herhangi bir şeye besleyenler, korkulur ki biraz sonra onun tanrı sanmaya başlar. Zira insandan kaynaklanan bu üç duygu, hep birlikte sadce insanın sahibine aittir.

9-Allah’ı seven Rasûlüne itaat eder

قُلْ اِنْ كُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللّٰهَ فَاتَّبِعُون۪ي يُحْبِبْكُمُ اللّٰهُ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْۜ وَاللّٰهُ غَفُورٌ رَح۪يمٌ ﴿31﴾

"De ki: Eğer siz Allah 'ı seviyorsanız hemen bana (Hz. Muhammed'e) uyun ki Allah da siz­leri sevsin... " (Âli İmran 3/31)

10-Allah'ı sevmenin ve Allah tarafından sevilmenin özelliği

O'na, mü'minlere karşı alçak gönüllü, kâfirlere karşı onurlu ve şiddetli olmak, Allah yolunda cihad etmek, ve İslâm'ından dolayı kınayıcı-ı kınamasından korkmamaktır,

يَٓا اَيُّهَا الَّذ۪ينَ اٰمَنُوا مَنْ يَرْتَدَّ مِنْكُمْ عَنْ د۪ينِه۪ فَسَوْفَ يَأْتِي اللّٰهُ بِقَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَيُحِبُّونَهُٓ اَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِن۪ينَ اَعِزَّةٍ عَلَى الْكَافِر۪ينَۘ يُجَاهِدُونَ ف۪ي سَب۪يلِ اللّٰهِ وَلَا يَخَافُونَ لَوْمَةَ لَٓائِمٍۜ ذٰلِكَ فَضْلُ اللّٰهِ يُؤْت۪يهِ مَنْ يَشَٓاءُۜ وَاللّٰهُ وَاسِعٌ عَل۪يمٌ ﴿54﴾

“Ey iman edenler! Sizden kim dininden dönerse, bilsin ki Allah yakında öyle bir toplum getirir ki, Allah onları sever, onlar da Allah'ı severler; müminlere karşı yumuşak, kâfirlere karşı da onurlu ve şiddetlidirler; Allah yolunda mücahede eder, hiçbir kınayıcının kınamasından da korkmazlar. Bu, Allah'ın bir lütfudur, onu dilediğine verir. Allah, geniş ihsan sahibidir, her şeyi çok iyi bilendir.” (Mâide 5/54)